▲

 

 

 


Akkoordenschema maken

Veel pop- en rocknummers zijn gemaakt met als startpunt een akkoordenschema. Terwijl je dat speelt, kun je er een melodie bij bedenken. Nu is het zo dat bepaalde akkoorden vaak in elkaars omgeving voorkomen. Dat zijn de akkoorden die horen bij een bepaalde toonsoort. Zie de pagina over toonsoorten en hun akkoorden. Maar als je alleen die akkoorden gebruikt die bij een toonsoort horen, kan het wel eens wat saai en braaf gaan klinken. Nu zijn er rond zo'n toonsoort ook nogal wat akkoorden die goed kunnen klinken en een of andere relatie hebben met die toonsoort. Dat zijn oa. de tussendominanten.

Tussendominanten

Huh? Nou, in de toonsoort C is het G of G7 akkoord de dominant (de vijfde trap). Dm7 is de daarbij behorende vaakst gebruikte onderdominant of subdominant. Nu is het zo dat je ook voor andere akkoorden dan de eerste trap (C in dit voorbeeld) een dominant kunt vinden. Die voor de tweede trap is A (A7). Soms wordt dit akkoord nog vooraf gegaan door een tusssen-onderdominant, dat is in dit geval dan Em7 of Em7/b5. Hier onder een overzicht. Je kunt zelf de toonsoort veranderen!

Toonsoort:

Akkoord (oplossing) Trap (Tussen-) onderdominant (Tussen-) dominant Toev. b5 substitute Toev.
C I Dm7 G7 9/13 Db7 9/#11/13
Dm IIm Em7 of -m7b5 A7 (b)9/b13 Eb7 9/#11/13
Em IIIm F#m7b5 B7 b9/b13 F7 9/#11/13
F IV Gm7 C7 9/13 Gb7 9/#11/13
G V Am7 D7 9/13 Ab7 9/#11/13
Am VIm Bm7b5 E7 b9/b13 Bb7 9/#11/13
Bmb5 VIImb5 - -   -  

VIImb5 heeft geen eigen tussendominant omdat het akkoord niet als een oplossing klinkt, te onstabiel is.

De toevoegingen zijn optioneel: je kunt ze allemaal gebruiken of maar één of enkele ervan.

In jazz worden dominanten en tussendominanten vaak gealtereerd, voor extra spanning. Als de (tussen)dominant gealtereerd is, wordt dat aangegeven met het achtervoegsel "alt", bijvoorbeeld A7alt. Dit wil zeggen dat de kwint én de none verhoogd en/of verlaagd zijn, dus A7/b5/#5/b9/#9. Ook nu zijn de toevoegingen optioneel. Opmerking: #5 klinkt hetzelfde als b13. Gebruik bij een alt akkoord dus geen gewone 5 of gewone none. De gebruikte toonladder is de "altered scale", structuur: 1, b2, b3, 3, b5, #5, b7. Ezelsbrug: gebruik de melodische mineur met als grondtoon 1/2 toon boven de grondtoon van het akkoord. Bij dit voorbeeld: gebruik bij A7alt de Bb melodische mineur.

Volgorde: Je kunt de akkoorden niet zo maar willekeurig combineren. In het algemeen krijg je eerst een tussen-onderdominant, dan een tussendominant en vervolgens de oplossing uit de eerste kolom. Je kunt de oplossing ook niet laten komen. Voorbeeld in C: | Dm7 G7 | Em7 A7 | F#m7 B7 |Gm7 C7 | F ||  klinkt bijvoorbeeld ook goed. Ook alléén een tussendominant en dan de oplossing klinkt goed, bijv.:| C7 F | D7 G | E7 Am | A7 Dm | B7 Em | ... etc.

Verder kunnen de tussendominanten nog vervangen worden door "flat five substitutes" (b5 substitutes) ofwel "tritonusvervangers" voor een meer jazzy sound, zie de laatste kolom.

Experimenteren maar!

Modal interchange

Heet de truc om akkoorden die uit een ander soort ladder op dezelfde grondtoon afkomstig zijn te gebruiken. Bijvoorbeeld in een akkoordenschema in C majeur akkoorden uit C mineur gebruiken: C Fm Ab C. Dit komt al in klassieke muziek voor en heet daar "Moll-Dur". Maar ook uit bijvoorbeeld C frygisch en nog andere ladders kun je bruikbare akkoorden halen om met de gangbare uit C groot te mixen.

Enkele vaak gebruikte modal interchange akkoorden:

Toonsoort:

Akkoord: Trap: Afkomstig uit C: Tonen:
Cm(7 of 6) Im

mineur of

dorisch

C D Eb F G Ab Bb

C D Eb F G A Bb
Cm(6 of maj7) Im melodisch mineur C D Eb F G A B
Db(maj7) bII frygisch C Db Eb F G Ab Bb
D(7) II lydisch C D E F# G A B
Eb(maj7) bIII mineur C D Eb F G A B
E(7) III frygisch harmonisch mineur C D E F G# A B
Fm(7 of 6) IVm mineur C D Eb F G Ab Bb
Fm (6 of maj7) IVm

harm. majeur of

mixolydisch melodisch mineur

C D E F G Ab B

C D E F G Ab Bb
F(7) IV7

blues of

melodisch mineur

C Eb F F# G Bb

C D Eb F G A B C
F#m7/b5 # IVm7/b5

lydisch of

frygisch melodisch mineur

C D E F# G A B

C D E F# G# A B
Gm(7) Vm

mixolydisch of

dorisch of

mineur

C D E F G A Bb

C D Eb F G A Bb

C D Eb F G Ab Bb
Ab(maj7) bVI mineur C D Eb F G Ab Bb
Bb(7) bVII

mineur of

mixolydisch melodisch mineur

C D Eb F G Ab Bb

C D E F G Ab Bb
Bb(maj7) bVII mixolydisch C D E F G A Bb
B(7) VII aeolisch harmonisch mineur C D# E F# G A B

Hierdoor krijg je een nogal wat extra mogelijkheden om je akkoordenschema's te "kruiden"!

Power chords

Akkoordenschema's in heavy rock muziek bestaan vaak uit power chords, dat wil zeggen: akkoorden die alleen bestaan uit grondtonen en kwinten zoals C5, G5 ed. Dit zijn namelijk akkoorden die ook met veel distortion gespeeld kunnen worden en dan tóch nog herkenbaar blijven.

Akkoordenschema's die hiermee gemaakt worden hebben vaak veel te maken met de favoriete toonladder van rock gitaristen: de pentatonische mineur (blues). In C krijg je dan de volgende akkoorden: C5, Eb5, F5, G5, Bb5. Daarbij komen nog vaak D5, Ab5, waarmee je in feite een complete C mineurladder hebt, voorzien van powerchords. In doom-metal ed. worden nog graag verlaagde trappen gebruikt als Db5 en Gb5, trappen uit C frygisch en C lokrisch.

Een overzicht van de meest gebruikelijke powerchords:

Toonsoort:

Akkoord: Trap: Verwant met C:
C5 I blues of mineur
Db5 bII frygisch
D5 II lydisch
Eb5 bIII blues, mineur, of frygisch
F5 IV blues of mineur
Gb5 bV lokrisch of blues
G5 V blues of mineur
Ab5 bVI mineur of blues
A5 VI majeur
Bb5 bVII blues of mineur

De ontbrekende trappen III, en VII zijn zeker niet onmogelijk, maar wél minder gebruikelijk. Dus als je eens iets aparts wilt componeren...

Links

Donatie

Dit is een gratis site, die al sinds 2003 voortdurend wordt uitgebreid en geactualiseerd. Als jij ook wilt dat dat zo blijft, doe dan een donatie aan Popschool Maastricht >>

Bijgewerkt op: 19 Juni, 2024