Kabels, snoeren
Er worden allerlei kabels gebruikt in de elektrotechniek en de audiotechniek. Voor elk gebruiksdoel zijn er speciale kabelsoorten die je dus niet zomaar door elkaar kunt gebruiken.
Zie ook: Pluggen, stekkers en connectors, spanning, stroom, weerstand, vermogen
Dit zijn de hoofdsoorten:
- Asymmetrisch afgeschermde audio
- Symmetrische afgeschermde audio
- Multikabel
- Luidsprekerkabel
- Twee aderig netsnoer
- Drie aderig netsnoer
- MIDI kabels
- DMX kabels
- Ethernet kabels
Aysmmetrisch afgeschermde audioMeest gebruikte soort: de "gitaarkabel" met aan twee kanten een jackplug. De kabel bestaat uit een kern, waardoor het geluidssignaal loopt, een isolerende mantel, soms nog een laagje zwarte geluidende kunststof, de afscherming (al dan niet gevlochten fijn koperdraad), de isolerende buitenmantel. De binnenader kan dun zijn, er loopt zeer weinig stroom door. Zo'n kabel is dus niet als luidsprekerkabel te gebruiken! Zie ook signaaltransport |
|
Symmetrisch afgeschermde audioMeest gebruikte soort: de microfoonkabel, met aan de ene kant een XLR mannetje en aan de andere kant een XLR vrouwtje. Deze kabel heeft twee signaaladers en een afscherming. De aders kunnen dun zijn, er loopt weinig stroom door. Niet als luidsprekerkabel gebruiken dus. Vaak is de kabel versterkt met een soort touw om de treksterkte te vergroten. Standaard lengtes zijn 1,5m 3m 6m en 9m De lengtes kunnen met kleurcodering (siliconenrubber om de pluggen) herkenbaar gemaakt worden. Zie ook signaaltransport |
|
MultikabelVerbindt het stageblock met alle ingangen voor microfoons en DI's met het mengpaneel. Elke ader is een symmetrische afgeschermde verbinding. Bijvoorbeel 24 kanalen richting mixer en 6 kanalen retour, voor de monitors en de eindtrappen. Zie ook Multikabels |
|
LuidsprekerkabelHier lopen flinke stromen door (ettelijke ampères), de kabel moet dus dikke koperaders hebben van enkele mm2 per stuk. Hiervoor een gitaarkabel of microfoonkabel gebruiken geeft problemen en stankoverlast, het is ook nog eens link voor je eindtrap.Voorbeeld: bij 4 Ohm en 300 Watt vermogen heb je 8.7 Ampère door je kabel lopen! Voor zo weinig mogelijk verlies kies je, zeker bij langere kabels, voor een flinke dikte. Die dikte wordt opgegeven in mm2 koper per ader. Vuistregel is maximaal 6A per mm2. Het "skin-effect" zorgt er voor dat hoge frequenties vooral langs de buitenkant van een koperkern stromen. Vandaar dat een luidsprekerkabel bestaat uit een groot aantal dunne koperdraden. Een enkele dikke ader zou de kabel erg stug maken, maar ook de hoge tonen slechter geleiden. Zie ook de calculator voor spanning, weerstand en stroom. |
|
Twee aderig netsnoerGebruikt voor apparaten zonder randaarde. Meestal alleen voor effectapparatuur en andere weinig stroom verbruikende apparaten (maximaal zo'n 800W). Sluit geen apparaten met randaarde aan op een verlengsnoer of verdeeldoos zónder randaarde! Zie ook de calculator voor spanning, weerstand en stroom. |
|
Drie aderig netsnoerGebruikt voor versterkers, eindtrappen ed. met randaarde. Sluit deze apparaten ook altijd op een stopcontact, verlengsnoer of verdeeldoos met randaarde aan. De geel/groene ader is de aarde! Vergis je hier niet mee bij het aansluiten van een stekker aan een kabel of verdeeldoos! Gebruik kabels van voldoende dikte. Het maximale vermogen staat altijd op kabelrollen afgedrukt. Afgerold kunnen ze een stuk meer vermogen leveren dan opgerold, wel 2x zo veel! Als je ze opgerold gebruikt voor zware belastingen, kan de kabel heet worden of zelfs smelten: stankoverlast en link werk dus! Een opgerolde kabel werkt namelijk als een spoel en heeft een hogere zelfinductie (wisselstroomweerstand) dan een rechte kabel. Bovendien wordt de ontwikkelde warmte slechter afgevoerd. De dikte van de aders wordt opgegeven in mm2, veel gebruikte diktes: 3 x 1mm2 en 3 x 1,5mm2 Hoe dikker de kabel, hoe meer stroom er door kan zonder dat de zaak te heet wordt. Bij vier 500W lampen heb je trouwens bij 230V al 8,7A lopen! Als je als vuistregel neemt maximaal 6A per mm2 zit je eigenlijk altijd aan de veilige kant. Door een kabel van 3 x 1 mm2 kun je dan 6A laten lopen (géén 18A!), bij 230V is dat 6x230 = 1380W. Zie ook de calculator voor spanning, weerstand en stroom. |
|
MIDI kabelsHier wordt 2-aderig afgeschermd snoer voor gebruikt, zie ook de speciale pagina over MIDI kabels en hoe je ze zelf kunt maken. |
|
DMX kabelsDit zijn afgeschermde kabels met twisted pairs als signaal aders. Bestemd voor hoogfrequente digitale besturing van licht. Hebben 3-polige of 5-polige XLR pluggen maar zijn NIET bedoeld of geschikt voor audio! Zie DMX512 |
|
EthernetOok wel UTP kabel of CAT5 kabel genoemd. Wordt tegenwoordig steeds meer gebruikt als digitale multikabel. Via één ethernetverbinding kunnen wel 32 tot 64 kanalen ongecomprimeerde digitale audio verstuurd worden. Het analoge inputsignaal wordt op het podium in digitaal omgezet en van daaruit digitaal naar de mixer gestuurd. In het ideale geval is die ook digitaal en hoeft er dus niets omgezet te worden. Als de mixer ook digitale uitgangen heeft gaat het geluid ook weer in digitale vorm richting PA en monitors. |
Kabel tester
Heel praktisch als je veel met kabels en connectors werkt: een kabeltester. Het is een meer of minder ingewikkeld apparaatje waarop je beide kanten van een kabel aansluit. Wel of niet brandende LED's geven dan aan of de kabel OK is of dat er een onderbreking in zit, een kortsluiting of een verkeerde verbinding. Op zich kun je dat ook doen met een multimeter door geleiding en weerstand te meten, maar een kabeltester werkt sneller en gemakkelijker. Kabeltesters voor geluidstechniek doeleinden kunnen de meest gangbare kabels/pluggen testen: XLR, jack, cinch, minijack, bantam en verloop kabels tussen deze stekker soorten.
Links twee kabeltesters, rechts een multimeter
OFC koper
OFC staat voor Oxygen Free Copper, een kopersoort die voor bepaalde industriële toepassingen wordt gebruikt. Sommige fabrikanten van audio kabels, zowel voor luidsprekerkabels als voor klein signaalkabels voor microfoon, elektrische gitaar enz. claimen een beter geluid door het gebruik van dit soort koper in hun kabels. Maar: de geleidbaarheid van zelfs de duurste soort OFC koper is maar hooguit 1% beter dan van gangbaarder koperdraad. Dat levert dus geen significant (hoorbaar) beter geluid op.
De meest gangbare kopersoorten:
- C10100 - ook bekend als Oxygen Free Electronic (OFE). Dit is een 99,99% puur koper met een zuurstofgehalte van 0,0005%. Het behaalt een IACS-geleidbaarheidsclassificatie van minimaal 101%. Dit koper wordt afgewerkt tot een definitieve vorm in een zorgvuldig gereguleerde, zuurstofvrije omgeving. Zilver (Ag) wordt beschouwd als een onzuiverheid in de OFE chemische specificatie. Dit is ook de duurste van de drie hier genoemde kwaliteiten.
- C10200 - ook bekend als zuurstofvrij (OF, Oxygen Free). Hoewel OF als zuurstofvrij wordt beschouwd, is de geleidbaarheid ervan niet beter dan de meer gebruikelijke ETP-klasse hieronder. Het heeft een zuurstofgehalte van 0,001%, een zuiverheid van 99,95% en een IACS-geleidbaarheid van minimaal 100%. Voor het zuiverheidspercentage wordt het zilver (Ag) gehalte geteld als koper (Cu).
- C11000 - ook bekend als electrolytic tough pitch (ETP). Dit is het meest voorkomende koper. Het is universeel voor elektrische toepassingen. ETP heeft een minimale geleidbaarheidsclassificatie van 100% IACS en moet 99,9% zuiver zijn. Het heeft een zuurstofgehalte van 0,02% tot 0,04% (typical). Het meeste ETP dat vandaag wordt verkocht, voldoet aan of overtreft de 101% IACS-specificatie. Net als bij OF-koper, wordt het zilver (Ag) gehalte geteld als koper (Cu) voor zuiverheidsdoeleinden.
Links
Donatie
Dit is een gratis site, die al sinds 2003 voortdurend wordt uitgebreid en geactualiseerd. Als jij ook wilt dat dat zo blijft, doe dan een donatie aan Popschool Maastricht >>
Bijgewerkt op: 19 Juni, 2024